Α. Η αντισυνταγματικότητα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών
Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί διενεργούνται κατά το άρθρο 959 του ΚΠολΔ σε συνδυασμό με την υπ΄ αριθ. 41756/2017 απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ενώ για να λάβει γνώση ο ενδιαφερόμενος για τη μελλοντική διενέργεια ηλεκτρονικού πλειστηριασμού και να πληροφορηθεί στο σύνολό της για τη διαδικασία διενέργειας του πρέπει:
– Να διαθέτει πρόσβαση και ηλεκτρονικό υπολογιστή στο διαδίκτυο, γνώση χρήσης του, σχετικές δεξιότητες και δυνατότητες, με άμεσο απότοκο την απόκλιση των ηλικιωμένων, των μη εχόντων σχετικές γνώσεις, των μη κατεχόντων ηλεκτρονικού υπολογιστή, των διαμενόντων σε περιοχή χωρίς διαδίκτυο κτλ.
– Να έχει πιστοποιηθεί για τον συγκεκριμένο πλειστηριασμό, αφού καταβάλλει και την εγγύηση συμμετοχής δύο (2) εργάσιμες ημέρες πριν τον πλειστηριασμό.
Όποιος ως τρίτος επισκέπτης έχει σκοπό να παρακολουθήσει την διαδικασία ή το αποτέλεσμα ηλεκτρονικού πλειστηριασμού (στον οποίο δεν επιθυμεί να συμμετάσχει, αλλά ούτε τον αφορά ως οφειλέτη) αποκλείεται και δεν λαμβάνει γνώση, περιοριζόμενος μόνο στην ανακοίνωση πως θα διεξαχθεί ο πλειστηριασμός, ενώ επιπροσθέτως ούτε ο οφειλέτης λαμβάνει άμεσα γνώση του αποτελέσματος και του συνόλου της διαδικασίας (αφού αποκτά περιορισμένη μόνο πρόσβαση, ενώ σύμφωνα με τα οριζόμενα από την διάταξη του άρθρ. 959 του ΚΠολΔ τα δεδομένα αυτά ανακοινώνονται ουσιαστικά μόνο στους υποψήφιους πλειοδότες), ενώ επιπροσθέτως αποκλείεται από τον πλειστηριασμό και δεν μπορεί να συμμετάσχει σε αυτόν, όποιος έλαβε γνώση για αυτόν μετά την πάροδο της προθεσμίας πιστοποιήσεώς του (δύο εργάσιμες ημέρες προ της ημερομηνίας διεξαγωγής), ανεξάρτητα εάν επιθυμεί ή όχι να πλειοδοτήσει (μη αυξάνοντας έτσι το πιθανό πλειστηρίασμα).
Η διαδικασία της αναγκαστικής εκτελέσεως αποτελεί μορφή παροχής έννομης προστασίας και επιβάλλεται από το Ελληνικό Σύνταγμα (άρθρ. 20 και 93 παρ. 2) και την ΕΣΔΑ (άρθρ. 67 παρ. 1), και κατά συνέπεια πρέπει η ίδια η διαδικασία, αλλά και οι νομοθετικές διατάξεις που την ρυθμίζουν, να είναι σύμφωνες και να μην παραβιάζουν τις συνταγματικές επιταγές των αρχών της δημοσιότητας, της διαφάνειας, του ανταγωνισμού, του δικαιώματος της πληροφόρησης και της νομιμότητας.
Επιπροσθέτως, η προδικασία, ο ίδιος ο αναγκαστικός πλειστηριασμός, και η κύρια διαδικασία τους, τυγχάνουν σύμβαση δημοσίου δικαίου και κατά συνέπεια πρέπει να συμφωνούν με τις ανωτέρω συνταγματικές επιταγές και να μην τις παραβιάζουν.
Όπως όμως αναλύθηκε τόσο η πληροφόρηση περί της επικείμενης διενέργειας πλειστηριασμού, όσο και η διαδικασία του αναγκαστικού ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, όπως προβλέπονται και ρυθμίζονται από την διάταξη του άρθρ. 959 του ΚΠολΔ και την υπ΄ αριθ. 41756/2017 απόφαση του κ. Υπουργού Δικαιοσύνης, είναι προσιτές μόνο σε συγκεκριμένη μερίδα προσώπων και κατά συνέπεια παραβιάζεται η αρχή της δημοσιότητας, η οποία επιτάσσει τη δυνατότητα των διαδίκων ή των τρίτων να λαμβάνουν άμεση γνώση των τεκταινομένων, ενώ παράλληλα αποκλείεται η διενέργεια φυσικού πλειστηριασμού, δημόσιου και επισκεπτέου από όλους, καθώς και το δικαίωμα στην πληροφόρηση, αφού μόνο συγκεκριμένη μερίδα προσώπων δύνανται να πληροφορηθούν περί της επικείμενης διενέργειας πλειστηριασμού.
Η μη προσήκουσα δημοσιότητα της διαδικασίας του πλειστηριασμού απαγορεύει τη συμμετοχή σε αυτόν περισσότερων υποψηφίων πλειοδοτών και την επίτευξη μεγαλύτερου πλειστηριάσματος προς το συμφέρον των δανειστών και του καθ΄ ού η εκτέλεση (βλ. Β. Βαθρακοκοίλη, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, τ. Ε` υπ΄ αρθρ. 998 σελ. 242).
Ο αποκλεισμός όλων από την δυνατότητα έγκαιρης πληροφόρησης και ελεύθερης προέλευσης κατά την διαδικασία του πλειστηριασμού, αλλά και της συμμετοχής τους σε αυτόν, στην περίπτωση που δεν λάβουν γνώση περί τούτου ενωρίτερα καταλύει τα όρια του ελεύθερου ανταγωνισμού και καταλήγει στην συμμετοχή μόνο του επισπεύδοντος στην διαδικασία, με σύνηθες αποτέλεσμα την κατακύρωση των εκπλειστηριαζόμενων σε αυτόν (ιδία μάλιστα αν είναι τράπεζα) στην τιμή της πρώτης προσφοράς, χωρίς να προηγηθεί ουσιαστική προσπάθεια επιτεύξεως μεγαλύτερου πλειστηριάσματος, και άνευ διαφάνειας της διαδικασίας.
Τελικώς, ο αναγκαστικός πλειστηριασμός:
- καθίσταται διεκπεραιωτική διαδικασία, που έχει αποβάλλει τον αναγκαίο δημόσιο χαρακτήρα του
- δεν επιτελεί τον σκοπό της ικανοποίησης των χρηματικών απαιτήσεων του επισπεύδοντος, δια της εκποιήσεως της περιουσίας του οφειλέτη στο υψηλότερο δυνατό τίμημα (βλ. Π. Γέσιου – Φαλτσή, ό.π. σελ. 449-450)
- δεν διασφαλίζει τα συμφέροντα των δανειστών, ούτε του οφειλέτη
- παρεμποδίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την πλειοδοσία περισσότερων προσώπων (που ενδεχόμενα δεν πληροφορήθηκαν περί τούτου ή δεν το πληροφορήθηκαν έγκαιρα ή δεν είχαν την δυνατότητα προς τούτο)
- παραβιάζεται το δικαίωμα του καθ΄ ού στην πληροφόρηση (άρθρ. 5Α του Συντάγματος), αφού δεν του παρέχεται η δυνατότητα να πληροφορηθεί τι ακριβώς γίνεται κατά την διάρκεια της διαδικασίας διενέργειας του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού.
Συνεπεία των ανωτέρω τυγχάνει αντισυνταγματική, ως αντίθετη στης αρχές της δημοσιότητας, της διαφάνειας, της ελευθερίας της πληροφόρησης και του ελεύθερου ανταγωνισμού:
- η προβλεπόμενη από την διάταξη του άρθρ. 959 του ΚΠολΔ επιταγή περί αποκλειστικής διενέργειας με ηλεκτρονικό τρόπο του ανακοπτόμενου πλειστηριασμού
- η διάταξη του άρθρ. 959 του ΚΠολΔ και η υπ΄ αριθ. 41756/30-5-2017 απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Β. Συμπεράσματα
- Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί επίκειται να κριθούν ως αντισυνταγματικοί.
- Κάθε θιγόμενος πρέπει να προσβάλει αυτούς δικαστικά προς προάσπιση των Συνταγματικών δικαιωμάτων του.
Συντάκτης: Οικονομάκης Χρήστος
