Περίληψη
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 17245/2010
ΓΑΚ 13972/07
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΑΣ
ΤΜΗΜΑ 28°
ΤΡΙΜΕΛΕΣ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 26 Μαΐου 2010, με διχαστές τους : Χαρίκλεια Κέκη, Πρόεδρο Πρωτοδικών Δ.Δ., Ευγενία Καράκου, Πρωτόδικη Δ.Δ., Γεώργιο Τσεκούρα, Πρωτόδικη Δ.Δ. (εισηγητή) και με γραμματέα την Αικατερίνη Ζαΐμη, δικαστική υπάλληλο,
γ ι α να δικάσει την αγωγή με χρονολογία καταθέσεως 16 Απριλίου
2007,
του _______ _______ του _______ , κατοίκου Κερατσινίου Αττικής, οδός _______ , ο οποίος παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου του δικηγόρου Ελευθερίου Φυλλαδάκη,
κατά του Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό Οικονομικών, για τον οποίο παραστάθηκε με δήλωση του άρθρου 133 παρ. 2 του Κ.Διοικ.Δ. ο Δικαστικός Αντιπρόσωπος του ΝΣΚ Χαράλαμπος Ταγαρούλιας.
Κατά την συζήτηση της υποθέσεως στο ακροατήριο, ο διάδικος που παραστάθηκε ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του και ζήτησε όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Μετά την συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.
Η κρίση του είναι η εξής :
Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή, για την οποία έχει καταβληθεί το νόμιμο τέλος δικαστικού ενσήμου, ζητείται, μετά την νόμιμη κατ’ άρθρο 75 παρ. 3 του Κ.Διοικ.Δ. εν μέρει μετατροπή του αιτήματος της με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου του ενάγοντος στο ακροατήριο κατά την συζήτηση της υποθέσεως, αφενός μεν να υποχρεωθεί το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει στον ενάγοντα, νομιμοτόκως από την επίδοση, το ποσό των 208.780,30 ευρώ, αφετέρου δε να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του εναγομένου να καταβάλει στον ανωτέρω, επίσης νομιμοτόκως από την επίδοση, το ποσό
των 1.800.000 ευρώ, για την αποκατάσταση των υλικών ζημιών και της ηθικής βλάβης που υπέστη αυτός συνέπεια του ειδικότερα εκτιθέμενου στο δικόγραφο της αγωγής τροχαίου ατυχήματος, το οποίο οφείλεται, κατά τους αγωγικούς ισχυρισμούς, στην πλημμελή συντήρηση της οδού όπου συνέβη το ατύχημα από τα αρμόδια όργανα του εναγομένου.
Επειδή, στο άρθρο 72 του Κ.Διοικ.Δ, ορίζεται ότι : «Η αγωγή ασκείται κατά του Δημοσίου ή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου που είναι υπόχρεο προς ικανοποίηση της κατά την παρ. 1 του προηγούμενου άρθρου αξίωσης». Περαιτέρω, στον ν. 3155/1955 «Περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών» (ΦΕΚ Α’ 63) ορίζεται στο μεν άρθρο 1 ότι : «Αι οδοί της χώρας διακρίνονται εις : α)Εθνικάς, β)Επαρχιακάς και γ)Δημοτικάς ή Κοινοτικός», στο . δε άρθρο 5 ότι : «1 .Αι Εθνικαί Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό του Κράτους … 2.Αι επαρχιακοί οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των Ταμείων Οδοποιίας των Νομών. 3.Αι Δημοτικαί και Κοινοτικοί Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των οικείων Δήμων και Κοινοτήτων … », ενώ στο άρθρο 5 παρ. 5 του ν. 2503/1997 «Διοίκηση, οργάνωση κλπ Περιφέρειας, θέματα Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων-ΟΤΑ κλπ» (ΦΕΚ Α’ 197) ορίζεται ότι η Διεύθυνση Ελέγχου Συντήρησης Έργων εκάστης περιφέρειας είναι αρμόδια, μεταξύ άλλων και για την συντήρηση του υφιστάμενου οδικού δικτύου. Εξάλλου, στο άρθρο 14 του ν. 1349/1983 (ΦΕΚ Α’ 52), όπως η περιπτώσεις ζ’-ιε’ της παρ. 2 αυτού προστέθηκαν με το άρθρο 99 παρ. 1 του ν. 1892/1990 (ΦΕΚ Α’ 101), ορίζεται ότι : «1 .Για τη διάνοιξη ή βελτίωση ή διαπλάτυνση των βασικών αρτηριών του εθνικού οδικού δικτύου της χώρας, όπως αυτές προσδιορίζονται στις επόμενες παραγράφους … 2.Βασικές αρτηρίες για την εφαρμογή του άρθρου αυτού ορίζονται οι ακόλουθες : α) … ιδ)Οδός Μεγάρων-Σαλαμίνας-Γρ. Λαμπράκη-Π. Ράλλη-Χαμοστέρνας-Λαγουμιτζή-επέκταση προς Λ. Βουλιαγμένης (με σύνδεση με Λ. Βουλιαγμένης)-Λ. Βουλιαγμένης (μέχρι Βουλιαγμένη) … Οι παραπάνω προστιθέμενες αρτηρίες καθορίζονται και ως εθνικές οδοί… ».
Επειδή, από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι, σε δίκη που ανοίγεται κατόπιν ασκήσεως αγωγής, παθητικώς νομιμοποιείται μόνο το Δημόσιο ή το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που θα ήταν υπόχρεο προς ικανοποίηση της αγωγικής αξιώσεως, εάν αυτή κρινόταν βάσιμη. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση ασκήσεως αγωγής αποζημιώσεως για ζημίες που προκλήθηκαν λόγω πλημμελούς συντηρήσεως ορισμένης οδού, κριτήριο για τον καθορισμό του παθητικώς νομιμοποιούμενου είναι ο χαρακτηρισμός της οδού ως εθνικής, επαρχιακής ή δημοτικής-κοινοτικής, καθόσον ανάλογα με αυτόν διαφοροποιείται και ο υπεύθυνος για την συντήρηση της οδού. Ειδικότερα, η αρμοδιότητα για την συντήρηση των εθνικών οδών ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο και συγκεκριμένα στην Διεύθυνση Ελέγχου Συντήρησης Έργων της περιφέρειας εντός της οποίας βρίσκεται η οδός. Κατ’ ακολουθίαν όλων των ανωτέρω, επί αγωγής αποζημιώσεως για ζημίες που προκλήθηκαν λόγω πλημμελούς συντηρήσεως ορισμένης εθνικής οδού, παθητικώς νομιμοποιείται το Ελληνικό Δημόσιο.
Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αγωγή ζητούνται όσα αναφέρονται στην εισαγωγική σκέψη της παρούσας. Εξάλλου, το τροχαίο ατύχημα από το οποίο προέκυψαν οι ζημιές που ζητείται να αποκατασταθούν συνέβη στις 29.6.2004 στην οδό Γρηγορίου Λαμπράκη, στην Νίκαια Αττικής (βλ. την σχετική από 30.6.2004 έκθεση αυτοψίας αρμοδίων αστυνομικών οργάνων). Ενόψει των ανωτέρω και λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδός αυτή χαρακτηρίστηκε ως εθνική με την προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 14 παρ. 2 περ. ιδ’ του ν. 1349/1983, το Δικαστήριο κρίνει ότι το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο νομιμοποιείται εν προκειμένω παθητικώς, απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού που προβάλλει αυτό με το από 1.6.2010 υπόμνημα. Δεδομένου δε ότι και κατά τα λοιπά η κρινόμενη αγωγή ασκήθηκε αρμοδίως, νομοτύπως και εν γένει παραδεκτώς, πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και να εξετασθεί περαιτέρω κατά το ουσιαστικό της περιεχόμενο.
Επειδή, στο άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ ορίζεται ότι : «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος … ». Περαιτέρω, στον ΑΚ ορίζεται στο μεν άρθρο 300 ότι : «Αν εκείνος που ζημιώθηκε συντέλεσε από δικό του πταίσμα στη ζημία ή την έκτασή της, το δικαστήριο μπορεί να μην. -επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της … », στο δε άρθρο 929 ότι:…………………….. «Σε περίπτωση βλάβης του σώματος ή της υγείας προσώπου η αποζημίωση περιλαμβάνει, εκτός από τα νοσήλια και τη ζημία που έχει ήδη επέλθει, οτιδήποτε ο παθών θα στερείται στο μέλλον ή θα ξοδεύει επιπλέον εξαιτίας της αύξησης των δαπανών του … », ενώ στο άρθρο 932 ότι : «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης … ».
Επειδή, από τις διατάξεις αυτές συνάγονται τα εξής : Ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξεως ή από τη μη νόμιμη παράλειψη εκδόσεως τέτοιας πράξεως, αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες ή από παραλείψεις οφειλομένων νομίμων υλικών ενεργειών των οργάνων του Δημοσίου, εφόσον αυτές απορρέουν από την οργάνωση και λειτουργία ορισμένης δημόσιας υπηρεσίας και δεν συνάπτονται με την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του Δημοσίου, ούτε οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου που ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων (ΑΕΔ 5/1995). Εξάλλου, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ευθύνη του Δημοσίου συντρέχει όχι μόνον όταν, με σχετική πράξη ή παράλειψη οργάνου του, παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα εκ της κειμένης εν γένει νομοθεσίας, καθώς και τα κατά τα δεδομένα της οικείας επιστήμης, της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστεως προσιδιάζοντα στην συγκεκριμένη υπηρεσία ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις (ΣτΕ 2727/2003 ΕΔΚΑ 2004 56). Η κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων ευθύνη περιλαμβάνει τόσο την αποκατάσταση κάθε θετικής ή αποθετικής ζημίας, παρούσας και μέλλουσας, όσο και την ικανοποίηση της προκληθείσας ηθικής βλάβης, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 ΑΚ (ΣτΕ 2727/2003 ΕΔΚΑ 2004 56). Τέλος, εάν στην επελθούσα ζημία ή στην έκτασή της συντέλεσε με δικό του πταίσμα ο ίδιος ο ζημιωθείς, τότε το δικαστήριο μπορεί να μην επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της.
Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 931 ΑΚ ορίζεται ότι : «Η αναπηρία ή η παραμόρφωση που προξενήθηκε στον παθόντα λαμβάνεται ‘ιδιαίτερα υπόψη κατά την επιδίκαση της αποζημίωσης, αν επιδρά στο μέλλον του». Από τη διάταξη αυτή, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 298, 299, 929 και 932 του ΑΚ, προκύπτει ότι η αναπηρία ή η παραμόρφωση που προξενείται στον παθόντα, ανεξαρτήτως φύλου, εκτός από την επίδραση που μπορεί να ασκήσει στις παροχές των άρθρων 929 και 932 του ΑΚ, είναι δυνατόν να θεμελιώσει και αυτοτελή αξίωση για αποζημίωση αν επιδρά στο μέλλον του, δηλαδή στην επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξή του, κατά τρόπο που δεν μπορεί να καλυφθεί εντελώς από τις παροχές των ανωτέρω διατάξεων. Δεν απαιτείται βεβαιότητα δυσμενούς επιρροής στο μέλλον του προσώπου, αλλά αρκεί και απλή δυνατότητα κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων. Επομένως, για την θεμελίωση της αυτοτελούς αυτής αξιώσεως απαιτείται να συντρέξουν ιδιάζοντα περιστατικά, πέρα από εκείνα που απαιτούνται για τη θεμελίωση αξιώσεων με βάση τα άρθρα 929 και 932 του ΑΚ, τα οποία να συνθέτουν την έννοια της αναπηρίας ή της παραμορφώσεως και από τα οποία να προκύπτουν οι ιδιαίτεροι λόγοι και τρόποι, εξαιτίας των οποίων επέρχονται δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική πλευρά της μελλοντικής ζωής του παθόντος (Α.Π. 1058/2008, 774, 765, 514/2007, 122/2006, ΣτΕ 2937/2009).
Επειδή, εξάλλου, στον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ν. 2696/1999 ΦΕΚ 57 Α’) ορίζεται στο μεν άρθρο 12 ότι : «1 … 6.Οι οδηγοί και οι επιβάτες μοτοποδηλάτων, μοτοσικλετών και τρίτροχων οχημάτων χωρίς κουβούκλιο υποχρεούνται να φορούν προστατευτικό κράνος … », στο δε άρθρο 13 ότι : «Ι.Κάθε κινούμενο όχημα ή συνδυασμός οχημάτων επιβάλλεται να έχει οδηγό. 2.0 οδηγός επιβάλλεται να έχει την, κατά τις σχετικές διατάξεις, προβλεπόμενη άδεια οδήγησης … οφείλει δε κατά το χρόνο της οδήγησης να είναι σε θέση να ελέγχει το όχημα του … », ενώ στο άρθρο 19 του ίδιου νομοθετήματος προβλέπεται ότι : «1.0 οδηγός του οδικού σχήματος επιβάλλεται να έχει τον πλήρη έλεγχο του οχήματος του ώστε να μπορεί σε κάθε στιγμή να εκτελεί τους απαιτούμενους χειρισμούς. 2.0 οδηγός επιβάλλεται να ρυθμίζει την ταχύτητα του οχήματος του λαμβάνων συνεχώς υπόψη του τις επικρατούσες συνθήκες, ιδιαίτερα δε τη διαμόρφωση του εδάφους, την κατάσταση και τα χαρακτηριστικά της οδού, την κατάσταση και το φορτίο του οχήματος, τις καιρικές συνθήκες και τις συνθήκες κυκλοφορίας, κατά τρόπο ώστε να είναι σε θέση να διακόψει την πορεία του οχήματος του μπροστά από οποιοδήποτε εμπόδιο που μπορεί να προβλεφθεί και το οποίο βρίσκεται στο ορατό απ’ αυτόν μπροστινό τμήμα της οδού. Υποχρεούται επίσης να μειώνει την πορεία του οχήματος του και, σε περίπτωση ανάγκης, να διακόπτει την πορεία του, όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν. 3.Ιδιαίτερα, ο οδηγός : επιβάλλεται να μειώνει την ταχύτητα του οχήματος του σε τμήματα της οδού με περιορισμένο πεδίο ορατότητας, στις στροφές, κατά τις νυκτερινές ώρες. Την αυτή επίσης υποχρέωση έχει κατά τη διέλευση του από κατοικημένες περιοχές ως και σε κάθε άλλη ειδική περίπτωση, που επιβάλλεται μετριασμός ταχύτητας … ».
Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου της δικογραφίας συνάγονται τα εξής : Το βράδυ της 29ης.6.2004 ο ενάγων, ο οποίος κατά τον χρόνο εκείνο ήταν 48 ετών και εργαζόταν στον ΟΣΕ ως ηλεκτρολόγος, οδηγούσε την υπ’ αριθμόν ΙΖΚ 933 δίκυκλη μοτοσικλέτα ιδιοκτησίας του στην Λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη, στην Νίκαια Αττικής, με κατεύθυνση προς το Ρ Νεκροταφείο. Στο ύψος του αριθμού 13 της ως άνω οδού η μοτοσικλέτα του ενάγοντος προσέκρουσε σε «λακκούβα» που βρισκόταν στο οδόστρωμα, με αποτέλεσμα να ανατραπεί και να συρθεί ο οδηγός της στο έδαφος. Όπως προκύπτει από την σχετική από 30.6.2004 έκθεση αυτοψίας τροχαίου ατυχήματος του Ανθυπαστυνόμου _______ _______ και του Αρχιφύλακα _______ _______ , η «λακκούβα», η οποία, κατά πληροφορίες των περαστικών, δημιουργήθηκε λόγω έργων, έχει μήκος 1,5 μέτρα και πλάτος 1,5 μέτρα, η δε οδός όπου συνέβη το ατύχημα είναι ασφαλτοστρωμένη, ευθεία, σε ξηρή κατάσταση και με καλή ορατότητα. Εξάλλου, σύμφωνα με την ίδια έκθεση και το σχετικό πρόχειρο σχεδιάγραμμα του τόπου του ατυχήματος, στο οδόστρωμα βρέθηκαν αποξέσεις σε μήκος 10,50 μέτρων και αίμα σε απόσταση 20 μέτρων από το σημείο της πρόσκρουσης. Ο ενάγων παραλήφθηκε από ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ και μεταφέρθηκε στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας. Την ίδια νύχτα και ώρα 01.20 ζητήθηκε από το ως άνω νοσοκομείο κενό κρεβάτι αναπνευστικής μονάδας σε Δημόσιο νοσοκομείο για τον ανωτέρω, αλλά δεν βρέθηκε, με αποτέλεσμα αυτός να εισαχθεί στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «_______ ». Ακολούθως, το πρωί της 30ης.6.2004 και ώρα 08.27 ζητήθηκε από το εν λόγω ιδιωτικό θεραπευτήριο εκ νέου κενό κρεβάτι αναπνευστικής μονάδας σε Δημόσιο νοσοκομείο, αλλά δεν βρέθηκε (βλ. σχετ. την υπ’ αριθμόν 21130/2.9.2004 βεβαίωση της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Οργάνωσης και Συντονισμού του ΕΚΑΒ). Ενόψει των ανωτέρω, ο ενάγων παρέμεινε νοσηλευόμενος στο εν λόγω θεραπευτήριο έως την 1η.7.2004, κατέβαλε δε για την νοσηλεία του το ποσό των 6.228,80 ευρώ (βλ. σχετ. την από 7.9.2004 βεβαίωση του ως άνω θεραπευτηρίου). Την 1η.7.2004, ο ανωτέρω διακομίσθηκε στην ΜΕΘ του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Νίκαιας, όπου και νοσηλεύθηκε έως τις 20.7.2004, οπότε και εισήχθη στην νευροχειρουργική κλινική, στην οποία παρέμεινε νοσηλευόμενος έως τις 12.8.2004. Κατά την αρχική εισαγωγή του στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας διασωληνώθηκε και η αναπνοή του υποστηριζόταν μηχανικά, βρισκόταν δε σε κωματώδη κατάσταση. Σταδιακά, το επίπεδο κώματος βελτιώθηκε και κατά την εισαγωγή του στη νευροχειρουργική κλινική του ανωτέρω νοσοκομείου η κατάστασή του χαρακτηριζόταν «ημικωματώδης», ενώ είχε ήδη αφαιρεθεί η μηχανική υποστήριξη της αναπνοής (βλ. σχετ. τα από 28.7.2004 πιστοποιητικά νοσηλείας του επιμελητή Α’ της ΜΕΘ _______ _______ και του αναπληρωτή διευθυντή της νευροχειρουργικής κλινικής _______ _______ ). Κατά τον χρόνο εξόδου του, ο ενάγων παρουσίαζε βαρύτατη κρανιοεγκεφαλική κάκωση, κατάγματα αριστερού οφθαλμικού κόγχου, θλάσεις εγκεφάλου, απόφραξη εσωκαρωτίδας αριστερά και ημιπάρεση δεξιά, του συστήθηκε δε φυσικοθεραπεία κατ’ οίκον επί τρίμηνο (βλ. σχετ. το από 12.8.2004 εξιτήριο του ίδιου νοσοκομείου). Κατά την επανεξέτασή του στην νευροχειρουργική κλινική του ως άνω νοσοκομείου στις 8.11.2004 διαπιστώθηκε ότι αυτός παρουσιάζει «βαρύτατη κρανιοεγκεφαλική κάκωση με σοβαρά υπολείμματα εκ των ψυχικών σφαιρών» και «απώλεια αρ. οφθαλμού», ενώ στις 7.2.2005 διαπιστώθηκε, επιπλέον των ανωτέρω, ότι παρουσιάζει «κρίσεις επιληψίας-ψυχικές διαταραχές» και στις 5.12.2005 ότι εμφανίζει και «διαταραχές συμπεριφοράς και προσωπικότητας … Λαμβάνει αντιεπιληπτική αγωγή. Δεν δύναται να οδηγεί» (βλ. σχετ. τα από 8.11.2004, 7.2.2005 και 5.12.2005 πιστοποιητικά του αναπληρωτή διευθυντή της κλινικής _______ _______ ). Εξάλλου, ο ενάγων επανεξετάστηκε στα εξωτερικά ιατρεία του ίδιου νοσοκομείου στις 17.2.2010 και διαπιστώθηκε ότι παρουσιάζει «παλαιά κρανιοεγκεφαλική κάκωση προ εξαετίας … υπολειπόμενη δεξιά πυραμιδική συνδρομή και αναφερόμενες κρίσεις “Ε” με διαταραχές μνήμης » (βλ. σχετ. το από 19.2.2010 πιστοποιητικό του επιμελητή Α’ της νευροχειρουργικής κλινικής _______ _______ ). Περαιτέρω, με το υπ’ αριθμόν 30/10.10.2006 πρακτικό της δευτεροβάθμιας υγειονομικής επιτροπής του ΟΣΕ ο ανωτέρω κρίθηκε οριστικά ανίκανος για την άσκηση των καθηκόντων του, το δε ποσοστό αναπηρίας του καθορίστηκε σε 40% (βλ. σχετ. το υπ’ αριθμόν 3352197/11.10.2006 έγγραφο αρμοδίου οργάνου της υγειονομικής υπηρεσίας του ΟΣΕ). Εξάλλου, σε βάρος του ενάγοντος ασκήθηκε ποινική δίωξη για οδήγηση μοτοσικλέτας χωρίς την απαιτούμενη άδεια ικανότητας οδηγού και για παράλειψη ρύθμισης της ταχύτητας του οχήματος του σύμφωνα με τις περιστάσεις, ωστόσο η δίωξη έπαυσε οριστικώς λόγω εξάλειψης του αξιοποίνου, δυνάμει της σχετικής προβλέψεως του άρθρου 31 παρ. 1 του ν. 3346/2005 (βλ. αντίστοιχα το προσαγόμενο ακριβές αντίγραφο του σχετικού από 28.11.2005 κατηγορητηρίου της αρμόδιας Εισαγγελέως Πρωτοδικών Πειραιά και την από 10.3.2010 βεβαίωση του αρμόδιου γραμματέα της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιά). Κατά την από 28.8.2004 απολογία του ενώπιον αρμόδιου ανακριτικού υπαλλήλου, ο ενάγων παραδέχθηκε ότι δεν κατείχε άδεια ικανότητας οδηγού μοτοσικλέτας (βλ. σχετ. την από 28.8.2004 έκθεση εξέτασης κατηγορουμένου του αστυφύλακα _______ _______ ). Ήδη με την κρινόμενη αγωγή, όπως αυτή παραδεκτώς αναπτύσσεται με τα αττό 23.2.2010 και 31.5.2010 υπομνήματα, ο ενάγων ισχυρίζεται ότι το ένδικο ατύχημα οφείλεται στην πλημμελή συντήρηση της οδού Γρηγορίου Λαμπράκη από τα αρμόδια προς τούτο όργανα του εναγομένου, ζητεί δε να υποχρεωθεί το εναγόμενο,, με απόφαση που θα κηρυχθεί προσωρινούς εκτελεστή, να του καταβάλει, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής, ως αποζημίωση κατ’ άρθρο 105 ΕισΝΑΚ, το συνολικό ποσό των 208.780,30 ευρώ, το οποίο αναλύεται ως εξής : α)ποσό 6.228,80 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στις δαπάνες νοσηλείας του στο ιδιωτικό θεραπευτήριο «_______ », β)ποσό 2.551,50 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στο κόστος της βελτιωμένης διατροφής που ελάμβανε από την έξοδό του από το νοσοκομείο έως την άσκηση της αγωγής, ήτοι επί 965 ημέρες, λόγω της βεβαρημένης κατάστασης της υγείας του συνεπεία του ατυχήματος (1 λίτρο αγελαδινό γάλα επιπλέον την ημέρα X 965 ημέρες X 1,5 ευρώ/λίτρο = 1.447,5 ευρώ + 1 κιλό βοδινό κρέας επιπλέον την εβδομάδα X 138 ημέρες X 8 ευρώ/κιλό = 1.104 ευρώ), γ)ποσό 100.000 ευρώ για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που του προξένησε το ένδικο συμβάν και ο συνεπεία αυτού τραυματισμός του και δ)ποσό 100.000 ευρώ ως εύλογη αποζημίωση κατ’ άρθρο 931 ΑΚ, εξαιτίας της παραμόρφωση και αναπηρίας που του προκάλεσε το ατύχημα και η οποία επιδρά στο μέλλον του. Περαιτέρω, με την ίδια αγωγή ζητείται να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του εναγομένου να καταβάλει νομιμοτόκως στον ενάγοντα το ποσό των 1.800.000 ευρώ, εκ των οποίων 900.000 ως ηθική βλάβη κατ’ άρθρο 932 ΑΚ και 900.000 ευρώ ως εύλογη αποζημίωση κατ’ άρθρο 931 ΑΚ, κατά τα προαναφερθέντα. Προς απόδειξη των ισχυρισμών του, ο ενάγων προσκομίζει και σειρά φωτογραφιών του σημείου του ατυχήματος, από τις οποίες προκύπτει ότι το βάθος της «λακκούβας» στην οποία προσέκρουσε ήταν σχετικώς χαμηλό. Εξάλλου, με το από 1.6.2010 υπόμνημα το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο ζητεί την απόρριψη της αγωγής, προβάλλοντας ότι ο ενάγων είναι αποκλειστικά υπαίτιος για την επέλευση του ενδίκου ατυχήματος, επικουρικώς δε ότι είναι συνυπαίτιος αυτού σε ποσοστό 95%, καθόσον οδηγούσε κατά τρόπο αδέξιο, λόγω και της έλλειψης σχετικής άδειας ικανότητας οδηγού, ενώ είχε αναπτύξει και υπερβολική ταχύτητα, με αποτέλεσμα αφενός μεν να μην αντιληφθεί εγκαίρως την «λακκούβα», ώστε να την αποφύγει, αφετέρου δε να μην κατορθώσει να αποτρέψει την ανατροπή του οχήματος του, ενώ και ο τραυματισμός του στον εγκέφαλο και όλες οι εξ αυτού συνέπειες θα είχαν αποφευχθεί εάν οδηγούσε* φορώντας κράνος, όπως επιβάλλεται από τον ΚΟΚ. .
Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην μείζονα σκέψη της’< παρούσας, υπεύθυνο για την συντήρηση της οδού όπου συνέβη το ένδικο ατύχημα είναι το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο δια των αρμοδίων οργάνων του και ειδικότερα δια των οργάνων της Διεύθυνσης Ελέγχου Συντήρησης Έργων της Περιφέρειας Αττικής, τα οποία όφειλαν να επιθεωρούν τακτικά την οδό, να εντοπίσουν την «λακκούβα» στην οποία προσέκρουσε η μοτοσικλέτα του ενάγοντος και να αποκαταστήσουν την συνέχεια του οδοστρώματος στο σημείο αυτό. Κατά συνέπεια, η πρόκληση του ενδίκου ατυχήματος οφείλεται στην παράνομη παράλειψη των αρμοδίων οργάνων του εναγομένου να συντηρήσουν κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο το σημείο του οδοστρώματος όπου συνέβη αυτό και συνεπώς το εναγόμενο υποχρεούται κατ’ αρχήν σε αποζημίωση του ενάγοντος για τις υλικές ζημιές και την ηθική βλάβη που συνδέονται αιτιωδώς με την επέλευση του ατυχήματος αυτού. Περαιτέρω, ωστόσο, κατά την άποψη που επικράτησε στο Δικαστήριο, ο ενάγων είναι συνυπαίτιος για την επέλευση του ατυχήματος και τις εξ αυτού προκληθείσες ζημίες σε ποσοστό 65%. Και τούτο, διότι από αδεξιότητα κατά την οδήγηση, η οποία οφείλεται και στο γεγονός ότι δεν διέθετε την απαιτούμενη από τον νόμο άδεια ικανότητας οδηγού μοτοσικλέτας, δεν διέκρινε εγκαίρως την «λακκούβα» που υπήρχε στον σημείο του ατυχήματος, ούτε ρύθμισε αναλόγως την ταχύτητά του, με αποτέλεσμα να μην αποφύγει την πρόσκρουση σε αυτήν και την ανατροπή του οχήματος του, η οποία είχε ως συνέπεια τον τραυματισμό του. Τα ανωτέρω ενισχύονται και αττό το γεγονός ότι, όπως προκύπτει και από τις προσκομιζόμενες από τον ίδιο τον ενάγοντα φωτογραφίες του επίμαχου τμήματος του οδοστρώματος, η “λακκούβα” φαίνεται να έχει ελάχιστο βάθος και συνίσταται μάλλον σε αποξέσεις επ’ αυτού (οδοστρώματος), ενώ εξάλλου, η εκτίναξη του εν λόγω οδηγού σε απόσταση 20 μέτρων προϋποθέτει κατά την κοινή πείρα, οδήγηση με υπερβολική ταχύτητα, κατά το βάσιμο σχετικό ισχυρισμό του εναγομένου. Επιπλέον, ο ενάγων, ο οποίος φέρει το βάρος απόδειξης των ισχυρισμών του ότι αποκλειστική αιτία του ατυχήματος, της συνεπεία αυτού ζημίας του και της έκτασης αυτής αποτελεί η πλημμελής συντήρηση του οδοστρώματος εκ μέρους του εναγομένου, δεν απέδειξε ότι κατά τον χρόνο του ατυχήματος φορούσε το ‘Επιβεβλημένο από τον νόμο προστατευτικό κράνος, η διάπραξη δε της εν λόγω παράβασης, η οποία προκύπτει και από το γεγονός ότι αυτός υπέστη σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι, συνδέεται αιτιωδώς με την έκταση των τραυμάτων του, τον σημαντικό χρόνο νοσηλείας του και τις συνέπειες του τραυματισμού του. Αν και κατά την γνώμη του εισηγητή της υποθέσεως, Πρωτόδικη Δ.Δ. Γεωργίου Τσεκούρα, ο ενάγων δεν βαρύνεται με συνυπαιτιότητα ούτε για την πρόκληση του ατυχήματος, ούτε για την έκταση των εξ αυτού ζημιών. Και τούτο, διότι : α)από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει πλημμέλεια κατά την οδήγηση της μοτοσικλέτας, η δε παρουσία «λακκούβας» στο οδόστρωμα δεν αποτελεί εμπόδιο που όφειλε να προβλέψει ώστε να ρυθμίσει ανάλογα την πορεία και την ταχύτητά του, ενώ μόνη η έλλειψη της εκάστοτε απαιτούμενης από τον νόμο άδειας ικανότητας οδήγησης δεν αρκεί για την θεμελίωση συνυπαιτιότητας όταν δεν συνδέεται, όπως εν προκειμένω, με πλημμελή οδική συμπεριφορά του οδηγού (πρβλ ΑΠ 2116/2007, 1128/2000) και β)το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο δεν απέδειξε ότι ο ενάγων δεν φορούσε κατά τον χρόνο του ατυχήματος προστατευτικό κράνος, αν και έφερε το βάρος απόδειξης του σχετικού ισχυρισμού του, ο οποίος συνιστά τμήμα της βάσης της προβληθείσας από αυτό ένστασης συνυπαιτιότητας του ανωτέρω, αντιθέτως δε ούτε από την έκθεση αυτοψίας προκύπτει παρόμοια παράλειψη, ούτε αυτή συνάγεται από το γεγονός ότι ο ενάγων τραυματίστηκε στο κεφάλι, καθόσον το αποτέλεσμα αυτό θα μπορούσε να επέλθει και σε περίπτωση χρήσεως κράνους, δεδομένης της σφοδρότητας της πρόσκρουσης, η οποία αποδεικνύεται από το γεγονός ότι βρέθηκε αίμα σε απόσταση 20 μέτρων από το σημείο αυτής. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η νοσηλεία του ενάγοντος για μία ημέρα στο ιδιωτικό θεραπευτήριο «_______ » οφείλεται στο γεγονός ότι δεν κατέστη δυνατόν αμέσως μετά το ατύχημα να εξασφαλίσει θέση σε ΜΕΘ κρατικού νοσοκομείου και συνεπώς το εναγόμενο οφείλει να τον αποζημιώσει για την σχετική δαπάνη, η οποία ανέρχεται σε 6.228,80 ευρώ, το ποσό δε αυτό πρέπει, κατά την άποψη που επικράτησε στο Δικαστήριο, να χορηγηθεί στον ενάγοντα μειωμένο κατά το ανωτέρω ποσοστό της συνυπαιτιότητάς του, ενώ κατά την γνώμη του εισηγητή της υποθέσεως, Πρωτόδικη Δ.Δ. Γεωργίου Τσεκούρα, πρέπει να του καταβληθεί στο σύνολο. Εξάλλου, ο ενάγων δεν απέδειξε ότι κατά το διάστημα από την έξοδό του από το νοσοκομείο έως την άσκηση της αγωγής έλαβε βελτιωμένη διατροφή και συνεπώς πρέπει να απορριφθεί ως αναπόδεικτο το αίτημα να του καταβληθεί το ποσό 2.551,50 ευρώ ως αποζημίωση για τις δαπάνες στις οποίες υποβλήθηκε για την ανωτέρω αιτία. Περαιτέρω και λαμβάνοντας υπόψη : α)την ταλαιπωρία που προκάλεσε στον ενάγοντα ο ένδικος τραυματισμός (περιέλευση σε κωματώδη και εν συνεχεία σε ημικωματώδη κατάσταση και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής κατά τις πρώτες μετά το ατύχημα ημέρες, μακροχρόνια νοσηλεία, ψυχική επιβάρυνση με πρόκληση διαταραχών συμπεριφοράς και προσωπικότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα), β)την έκταση των τραυμάτων του (βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κατάγματα αριστερού οφθαλμικού κόγχου, θλάσεις εγκεφάλου, απόφραξη εσωκαρωτίδας αριστερά, ημιπάρεση δεξιά), γ)τις μόνιμες συνέπειες του ατυχήματος στην σωματική (απώλεια οράσεως αριστερού οφθαλμού, κινητικά προβλήματα, κρίσεις επιληψίας) και στην ψυχική (διαταραχές μνήμης) υγεία του ενάγοντος και δ)τον επαγγελματικό παροπλισμό του (καθόσον με απόφαση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής του ΟΣΕ κρίθηκε οριστικά ανίκανος για την άσκηση του επαγγέλματος του ηλεκτρολόγου που ασκούσε), το Δικαστήριο κρίνει ότι από το ένδικο ατύχημα και τον εξ αυτού τραυματισμό του ο ενάγων υπέστη ηθική βλάβη, για την αποκατάσταση της οποίας πρέπει, κατά την άποψη που επικράτησε, να του χορηγηθεί χρηματική ικανοποίηση ύψους 30.000 ευρώ, μειωμένη κατά το ποσοστό της συνυπαιτιότητας αυτού. Αν και κατά την γνώμη του εισηγητή της υποθέσεως, Πρωτόδικη Δ.Δ. Γεώργιου Τσεκούρα, η καταβλητέα στον ενάγοντα χρηματική ικανοποίηση προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη, κατά τα προεκτεθέντα, πρέπει να ανέλθει σε 60.000 ευρώ. Τέλος, το αίτημα του ενάγοντος να του καταβληθεί το ποσό του 1.000.000 ευρώ ως εύλογη αποζημίωση κατ’ άρθρο 931 ΑΚ, εξαιτίας της παραμόρφωσης και της αναπηρίας που του προκάλεσε το ατύχημα και η οποία επιδρά στο μέλλον του, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμο, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι συντρέχουν εν προκειμένω ιδιάζοντα περιστατικά που να επηρεάζουν δυσμενώς την οικονομική πλευρά της μελλοντικής ζωής του ενάγοντος, πέρα από εκείνα στα οποία θεμελιώθηκε, κατά τα προαναφερθέντα, η κατ’ άρθρο 932 ΑΚ αξίωσή του προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη.
Επειδή, κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αγωγή πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να υποχρεωθεί το εναγόμενο να καταβάλει στον ενάγοντα, νομιμοτόκως από την επίδοση, το ποσό των (30.000 + 6.228,80 X 35% = ) 12.680,08 ευρώ. Εξάλλου, το αίτημα να κηρυχθεί η απόφαση προσωρινώς εκτελεστή πρέπει να απορριφθεί, καθόσον δεν προκύπτει ότι ο ενάγων αντιμετωπίζει αδυναμία ή ιδιαίτερη δυσχέρεια προς αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών διαβίωσης του ίδιου και της οικογένειάς του ή ότι συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι που συνηγορούν προς τούτο, όπως απαιτείται από το άρθρο 80 παρ. 3 του Κ.Διοικ.Δ. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφισθούν μεταξύ των διαδίκων, κατ’ άρθρο 275 παρ. 1 εδ. γ’ του Κ.Διοικ.Δ., λόγω της εν μέρει νίκης και εν μέρει ήττας καθενός από αυτούς.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Δέχεται εν μέρει την αγωγή.
Υποχρεώνει το εναγόμενο να καταβάλει στον ενάγοντα, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής, το ποσό των δώδεκα χιλιάδων εξακοσίων ογδόντα ευρώ και οκτώ λεπτών (12.680,08).
Συμψηφίζει μεταξύ των διαδίκων τα δικαστικά έξοδα.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 29-9-2010 και η απόφαση δημοσιεύθηκε στις 29-10-2010 σε έκτακτη, δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου αυτού.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΚΕΚΗ
Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΖΑΙΜΗ
