Τύποι Διαζυγίων στην Ελληνική Νομική Πραγματικότητα

α. Συναινετικό Διαζύγιο

Μία νέα διαδικασία έχει εισαχθεί πρόσφατα αναφορικά με το συναινετικό διαζύγιο η οποία και έχει να κάνει με την αρμοδιότητα της διαδικασίας που πλέον έχει μεταφερθεί από τα Δικαστήρια στους Συμβολαιογράφους. Αυτή η λύση γάμου, με άλλα λόγια με τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης, είναι τόσο έγκυρη – όπως ήδη αναφέρθηκε ανωτέρω – όσο και άμεση υπό την έννοια ότι η δικαστική διαδικασία παρακάμπτεται. Η Συμβολαιογραφική πράξη δεν συνιστά το αποτέλεσμα της διαδικασίας και αμέσως μόλις συνταχθεί καταχωρίζεται στο Ληξιαρχείο του Δήμου εκεί όπου και πρωταρχικώς και ο γάμος είχε καταχωριστεί. Μόνο εφόσον έχει καταχωριστεί, επομένως, η συμβολαιογραφική πράξη θεωρείται ότι έχει λυθεί ο γάμος.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου 4509/2017 (ΦΕΚ Α 201/22.12.2017) και συγκεκριμένα κατά τις προβλέψεις του άρθρου 22 τα ήδη εν ισχύ άρθρα 1438 και 1441 του Αστικού Κώδικα έχουν τροποποιηθεί με την πρόβλεψη για συναινετική λύση μέσω συμβολαιογραφικής πράξης.

Όσο για τις προβλέψεις, δε, του συναινετικού διαζυγίου μέσω συμβολαιογραφικής πράξης, κατ’ αρχάς αμφότεροι οι σύζυγοι εκπροσωπούνται αντιστοίχως δια των δικηγόρων τους οι οποίοι και προβλέπεται  να συνυπογράψουν, ή απλώς να υπογράψουν την πράξη μόνον οι ίδιοι, εφόσον κάτι τέτοιο έχει αποφασιστεί μέσω της σύνταξης συμβολαιογραφικού πληρεξουσίου, όπως επίσης και όλες τις σχετικές έγγραφες συμφωνίες αναφορικαά με την επιμέλεια, την επικοινωνία και την διατροφή. Το συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, απαραίτητο προκειμένου όλα τα έγγραφα να υπογραφούν προσηκόντως από τους δικηγόρους θα πρέπει να έχει συνταχθεί εντός του τελευταίου μήνα πριν την ολοκλήρωση της διαδικασίας με τις τελευταίες υπογραφές.

Κατά τις προβλέψεις της νεοεισαχθείσας διαδικασίας, ανάμεσα στον χρόνο της υπογραφής του συμφωνητικού λύσης και της υπογραφής της συμβολαιογραφικής πράξης θα πρέπει να παρέλθει χρονικό διάστημα δέκα (10) ημερών. Προκειμένου για την επικύρωση των υπογραφών αναφορικά με το ιδιωτικό συμφωνητικό λύσης το οποίο και προβλέπει τα σχετικά με τη λύση, το προσφάτως τροποποιημένο άρθρο 1441 ΑΚ προβλέπει ότι αμφότερες οι υπογραφές των συζύγων πρέπει να κυρωθούν ενώπιον της Γραμματείας του Ειρηνοδικείου όπου ο αρμόδιος Συμβολαιογράφος έχει την επαγγελματική του έδρα.

Τα οπωσδήποτε απαραίτητα έγγραφα προκειμένου οι πληρεξούσιο διικηγόροι να προχωρήσουν την εργασία τους σχετικά με τις διαδικασίες περί συναινετικής λύσης έχουν ως ακολούθως:

• Πρόσφατο Πιστοποιητικό Οικογενειακής Κατάστασης
• Πρόσφατο πιστοποιητικό γέννησης
• Εφόσον υπάρχουν παιδιά, τα οποία είναι ανήλικα, πιστοποιητικά γέννησης και αυτών

β. Διαζύγιο κατ’ αντιδικία

Όταν ωστόσο διαγράφεται η λύση του γάμου μεν, αλλά οι δύο σύζυγοι δεν φαίνεται να συμφωνούν σε επιμέρους ζητήματα για το καθεστώς μετά και καθόλου – ή, σε κάθε περίπτωση ελάχιστο περιθώριο – συνεννόησης υπάρχει προκειμένου να οικοδομηθεί συναίνεση, τότε το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η καταφυγή σε διαδικασία αντιδικίας και η σχετική έκδοση απόφασης σε συνέχεια μιας τέτοιας δίκης. Κατά τις προβλέψεις, δε, του άρθρου  1439 ΑΚ:

«Καθένας από τους συζύγους μπορεί να ζητήσει το διαζύγιο, όταν οι μεταξύ τους σχέσεις έχουν κλονισθεί τόσο ισχυρά, από λόγο που αφορά το πρόσωπο του εναγομένου ή και των δύο συζύγων, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα.

  Εφόσον ο εναγόμενος δεν αποδεικνύει το αντίθετο, ο κλονισμός τεκμαίρεται σε περίπτωση διγαμίας ή μοιχείας αυτού, εγκατάλειψης του ενάγοντος ή επιβουλής της ζωής του από τον εναγόμενο, καθώς και σε περίπτωση άσκησης από τον εναγόμενο ενδοοικογενειακής βίας εναντίον του ενάγοντος.

    Εφόσον οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς από δύο τουλάχιστον χρόνια, ο κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο μπορεί να ζητηθεί, έστω και αν ο λόγος του κλονισμού αφορά στο πρόσωπο του ενάγοντος. Η συμπλήρωση του χρόνου διάστασης υπολογίζεται κατά το χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων».

Άρα, καθίσταται περισσότερο από προφανές ότι οιοσδήποτε από τους δύο συζύγους δύναται να εκκινήσει τη διαδικασία έκδοσης διαζυγίου κατ’ αντιδικία ως εξής:

• Υπάρχει τέτοιος ισχυρός κλονισμός στις σχέσεις των συζύγων, ώστε η συνέχιση της έγγαμης σχέσης να μην είναι πλέον δυνατή για τουλάχιστον έναν εκ των συζύγων. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται λόγος με βάση τις προβλέψεις του άρθρου 1439 παρ. 2 ΑΚ για διγαμία, μοιχεία, εγκατάλειψη στέγης, απειλή κατά της ζωής, ή ακόμη για οικογενειακή βία – ο ένας σύζυγος σε βάρος του άλλου – την οποία και έχει υποστεί ο σύζυγος ενάγων/ αιτών. Έστω μία από τις ανωτέρω περιπτώσεις να στοιχειοθετείται, αρκεί για να θεωρηθεί ότι ο γάμος έχει ισχυρά κλονιστεί ή
• Οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση για τουλάχιστον δύο χρόνια. Το σχετικό τεκμήριο θα πρέπει όπως συνηθίζεται να λέγεται, να είναι αμάχητο. Ο ορισμός της διάστασης σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: «….[ως διάσταση] νοείται εκείνη κατά την οποίαν οι σύζυγοι απομακρύνονται φυσικώς και ψυχικώς μεταξύ τους, με τη θέληση να μην έχουν πλέον κοινωνία βίου, ανεξάρτητα από το εάν η απομάκρυνση αυτή, ως πραγματικό γεγονός, είναι αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του ενός από τους συζύγους ή και των δύο και ανεξάρτητα από το εάν διαμένουν στην ίδια κατοικία αλλά υπό καθεστώς χωρισμού από τραπέζης και κοίτης. Η υποκειμενική πρόθεση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης (ψυχικό στοιχείο), που δεν αφορά υποχρεωτικά τον ενάγοντα ή μπορεί να αφορά και τους δύο, δεν αρκεί να αποτελεί ενδόμυχη διάθεση ή επιθυμία, αλλά πρέπει να εκδηλώνεται και εξωτερικά. Με το ανωτέρω περιεχόμενο της διάστασης, ο νόμος, για να διευκολύνει την προσπάθεια αποκατάστασης των συζυγικών σχέσεων, δεν θεωρεί ότι παρεμποδίζουν τη συμπλήρωση του χρόνου οι μικρές διακοπές της διάστασης που γίνονται προς επίτευξη της αποκατάστασης, παρά το ότι, στην περίπτωση αυτή, ελλείπει η πρόθεση διακοπής της συμβίωσης, ενώ κατά μείζονα λόγο δεν ελλείπει η διάσταση, όταν παρεμβάλλονται μικρές διακοπές εξ’ άλλων λόγων, που δεν αναιρούν την σταθερή εξακολουθητικά υπάρχουσα πρόθεση διάσπασης του συζυγικού δεσμού.» (ΑΠ 1350/2017).

Το αρμόδιο δικαστήριο το οποίο επιλαμβάνεται των οικογενειακών υποθέσεων είναι το Πρωτοδικείο της τελευταίας κοινής διαμονής των συζύγων, το οποίο και θα δικάσει με βάση την ειδική διαδικασία των γαμικών διαφορών.

Ανεξαρτήτως διαδικασίας διάστασης  (συναινετικό ή στα πλαίσια αντιδικίας) και του τρόπου που ο γάμος επισυνέβη εξ αρχής (θρησκευτικός ή πολιτικόςl), η απόφαση που εκδίδεται είναι οριστική, εξ ου και μπορεί να ασκηθεί επ’ αυτής έφεση. Συνεπώς, και μέχρι να εκδοθεί απόφαση μετά την άσκηση έφεσης επί της κατ΄αρχάς οριστικής απόφασης, αυτή η οριστική απόφαση δεν έχει εκτελεστική ισχύ και οι συνέπειές της δεν επιφέρουν αλλαγές σε τρίτα μέρη που ως εμπλεκόμενοι έχουν σχετικό έννομο συμφέρον, ή γενικώς σε τρίτους άλλους, υπό την έννοια εν τέλει ότι η εν λόγω απόφαση δεν έχει ισχύ erga omnes, δηλαδή έναντι όλων.

Αφ’ ης στιγμής η απόφαση κατ’ αρχάς είναι οριστική, εκκινεί προθεσμία εντός της οποίας μπορεί να ασκηθεί οποιοδήποτε ένδικο μέσο σε βάρος αυτής, ακόμη και αν πρόκειται για αναψηλάφιση αλλά για το ένδικο μέσο της αναίρεσης. Η προθεσμία σχετικά με την άσκηση του πρώτου από τα δύο μόλις αναφερθέντα ειδικά, δε, αναφορικά με τις γαμικές διαφορές (άρθο 598 ΑΚ) είναι 6 μήνες από την ημέρα της επίδοσης από δικαστικό επιμελητή, ενώ την ίδια στιγμή και αναφορικά με την αναίρεση, η προθεσμία είναι τριάντα -30- ημερών από την ημερομηνία της επίδοσης. Οι προθεσμίες για αμφότερα τα εν λόγω ένδικα μέσα, δηλαδή αναψηλάφιση και αναίρεση, αλληλοεπικαλύπτονται..

Άρα, η απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου καθίσταται αμετάκλητη μετά από μια περίοδο επτά -7- μηνών η οποία και θα έχει παρέλθει αναξιοποίητη (30 ημέρες γα την άσκηση έφεσης και  για την ανακοπή ερημοδικίας  for the appeal and a caveat to set aside procedures, και έξι  -6- μήνες για την αναψηλάφιση, ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα παρέρχεται και η προθεσμία των τριάντα -30- ημερών για την αναίρεση). Παρακαλούμε όπως λάβετε υπ’ όψιν ότι ο Αύγουστος  δεν θα πρέπει να συνυπολογίζεται σε όλες τις ανωτέρω προθεσμίες.

Πώς μπορούμε να σας βοηθήσουμε;

α/. εφόσον η απόφασή σας είναι να λυθεί ο γάμος συναινετικά: ένα ιδιωτικό συμφωνητικό λύσης πρέπει να υπογραφεί ενώπιον του Ειρηνοδικείου όπου θα πρέπει να κυρωθούν οι τεθειμένες υπογραφές, και μετά από πάροδο δέκα ημερών η σχετική συμβολαιογραφική πράξη περί την λύση του γάμου πρέπει να υπογραφεί προσηκόντως ενώπιον αρμόδιου Συμβολαιογράφου. Η εν λόγω συμβολαιογραφική πράξη θα πρέπει εν συνεχεία να καταχωριστεί στο Ληξιαρχείο, εκεί όπου ο γάμος εξ αρχής είχε καταχωριστεί, ώστε τα αρχεία του Ληξιαρχείου να επικαιροποιηθούν. Υπάρχει επιπλέον η επιλογή να συνταχθεί από πρώτης αρχής και ένα επιπλέον συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο ώστε αρμοδίως να ενεργήσουν πληρεξούσιοι Δικηγόροι προς το σκοπό αυτό για λογαριασμό των συζύγων.

β/. εφόσον η απόφασή σας είναι να προκρίνετε την διαδικασία κατ’ αντιδικία έκδοσης διαζυγίου, τότε θα πρέπει να κατατεθεί σχετική αγωγή ενώπιον του Πρωτοδικείου όπου οι μέχρι πρότινος και σε διαδικασία έκδοσης διαζυγίου σύζυγοι είχαν την κοινή τους διαμονή. Αμέσως μόλις η εν λόγω αγωγή συζητηθεί, θα εκκρεμεί πλέον η έκδοση απόφασης σχετικά με την λύση του γάμου.
Εφόσον οι σύζυγοι συμφωνούν με την εν λόγω απόφαση, επέρχεται παραίτηση αμφοτέρων από την άσκηση ένδικων μέσων ενώπιον της Γραμματείας του Δικαστηρίου, και την ίδια ημέρα εκδίδονται και τα σχετικά πιστοποιητικά σχετικά με τη λύση του γάμου. Η σχετική απόφαση του Δικαστηρίου μαζί και το πιστοποιητικό επιβεβαιωτικό της μη άσκησης ένδικων μέσων πρέπει να καταχωριστούν στο Ληξιαρχείο ώστε τα αρχεία του να επικαιροποιηθούν.
Πλην όμως, εφόσον ένας από τους δύο συζύγους δεν είναι σύμφωνος με την εν λόγω διαδικασία, άρα δεν παραιτείται από τη δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων, η αρμοδίως εκδοθείσα απόφαση του Δικαστηρίου θα πρέπει να γνωστοποιηθεί με επίδοση δικαστικού επιμελητή από τον έναν σύζυγο στον άλλον, και μετά την παρέλευση 7 μηνών, χρόνος αρκετός και ικανοποιητικός ώστε η απόφαση να καταστεί αμετάκλητη, το πιστοποιητικό τελεσιδικίας εκδίδεται και οι διαδικασίες τόσο ενώπιον του Ληξιαρχείου όσο και σχετικά με τις λοιπές εμπλεκόμενες υπηρεσίες και αρχές θα πρέπει να ολοκληρωθούν.